Politiek, politiek, en nog eens politiek!

Het zal je ongetwijfeld zijn opgevallen dat de afgelopen weken in het teken stonden van de Tweede Kamerverkiezingen, deze vonden op 15, 16 en 17 maart plaats. Maar hoe werken de verkiezingen nu eigenlijk precies? Hoe zijn deze verlopen en wat is de uitslag geworden? En vooral: wat betekent deze uitslag voor de komende periode? In dit blog leg ik je er alles over uit!

Iedere vier jaar mogen mensen die minimaal 18 jaar oud zijn naar de stembus om te gaan stemmen. We stemmen dan op de personen die voor vier jaar lang de Tweede Kamer der Staten-Generaal mogen bezetten. Deze mensen moeten ervoor zorgen dat de regering zich houdt aan de beloftes die ze hebben gemaakt, en vertegenwoordigen alle ruim 17 miljoen mensen die in het Koninkrijk der Nederlanden wonen.

Natuurlijk passen er geen 17 miljoen mensen in de Tweede Kamer. Dus we kiezen er in totaal 150. De leden van de Tweede Kamer, ook wel Kamerleden, zijn meestal onderdeel van een politieke partij. Soms zijn er ook onafhankelijke Kamerleden, al zijn dit vooral mensen die zich afgesplitst hebben van een partij, bijvoorbeeld door grote meningsverschillen.

Bij de verkiezingen die deze maand plaatsvonden deden er maar liefst 37 partijen mee, wat overigens een record is. Iedere partij presenteert ruim voor de verkiezingen haar partijprogramma, waarin staat wat ze precies willen doen voor Nederland. Dat gaat vaak over grote onderwerpen, zoals school, werk, klimaat, maar ook over geld, landbouw, dieren enzovoort. Meestal verschillen partijen hierover enorm van elkaar. Daarom worden voor de verkiezingen altijd debatten gehouden. Hier krijgen de ‘lijsttrekkers’ van de partijen de kans om de kiezer te overtuigen om op hen te gaan stemmen.

Je hebt misschien weleens de termen links, rechts, progressief en conservatief voorbij zien komen. Wat betekent dat allemaal? Om aan te geven hoe een politieke partij over bepaalde onderwerpen denkt kun je dit heel makkelijk weergeven middels het ‘politieke spectrum’. Dit is een vierkant waarin je die vier termen ziet staan. De partij wordt vervolgens aan de hand van hun standpunten op de juiste plaats gezet. Hieronder zie je de belangrijkste standpunten:

Links	Rechts
Gelijkwaardigheid	Persoonlijke vrijheid, economische vrijheid
Eerlijke verdeling van inkomen, kennis en macht	Internationale bescherming van deze vrijheden
Bescherming van de zwakkeren	Benadrukt de belangen van het individu en het bedrijfsleven
Belangen van de samenleving als geheel	Passieve overheid
Actieve overheid

Progressief (vooruitstrevend)	Conservatief (behoudend)
Reageren op veranderingen in de maatschappij met nieuwe maatregelen. De samenleving moet veranderen, de verhouding tussen de mensen moeten veranderen, meer gelijkwaardigheid. Linkse, progressieve, politici hebben vaak contact met actiegroepen.	Houden vast aan traditionele waarden en normen. Benadrukken wat al bereikt is en houden daaraan vast. Veranderingen moeten langzaam en in kleine stappen plaatsvinden. Rechtse politieke partijen worden ook wel conservatief of behoudend genoemd.

Overigens is het goed te weten dat links-rechts en progressief-conservatief bij elkaar horen. Maar een conservatieve partij hoeft, in tegenstelling tot wat weleens gedacht wordt, niet per sé rechts te zijn, zoals de BoerBurgerBeweging. Of zelfs de PVV, die vaak wordt gerekend tot ‘extreem-rechts’. Ze hebben inderdaad ‘sterk conservatieve’ punten. Maar ze stemmen ook geregeld mee met de linkse SP, als het gaat om de economie of zorg. Daarnaast kan een partij gerekend worden tot rechts en sterk conservatief, maar presenteren ze zich als een minder radicaal alternatief. JA21 is bijvoorbeeld een afsplitsing van FvD, juist omdat ze die laatste te extreem vonden.

Maar welke partijen zijn nu links, rechts, progressief en conservatief? In de onderstaande tabel hebben we dit voor je uiteengezet.

	Links	Centrum-Links	Centrum	Centrum-Rechts	Rechts
Sterk Progressief	Bij1 PvdD	GL	D66 Volt
Progressief	SP	DENK PvdA	CU
Conservatief		BBB	50PLUS CDA	SGP VVD
Sterk Conservatief			PVV		FvD JA21

Goed, terug naar die verkiezingen. Uiteindelijk zijn er 17 (een recordaantaal) partijen die minimaal één zetel hebben gewonnen. De VVD, onder leiding van Mark Rutte, won de verkiezingen door de meeste zetels binnen te halen. Op de tweede plaats volgt D66, de partij van Sigrid Kaag. Ook Forum voor Democratie won flink. Er zijn ook een aantal nieuwe partijen in de Tweede Kamer: JA21, Volt, BIJ1 en de BoerBurgerBeweging (BBB). De Tweede Kamer is nog nooit zo versplinterd geweest. Het vorige record stond op 14 partijen, in 1941. In 2017 waren het er 13, maar door enkele afsplitsingen werden dat er paar meer.

Zetelverdeling Tweede Kamer der Staten-Generaal (per 31 maart 2021)

Nu alle Kamerleden gekozen zijn is het tijd om te gaan ‘formeren’: er zal een nieuwe regering moeten komen, die wordt samengesteld op basis van wat de partijen willen. Uiteindelijk wordt aan de hand hiervan een coalitie opgezet. Deze moet bij voorkeur een meerderheid hebben in de Tweede Kamer, dat zijn minimaal 76 zetels. En als het mogelijk is wil je ook 38 van de 75 zetels in de Eerste Kamer.

Omdat de VVD als eerste eindigde mogen zij traditioneel gezien het voortouw nemen. Ook D66 mag serieus meepraten. De twee partijen vormen als het ware het ‘motorblok’ van de nieuwe coalitie. Je kunt er dus wel van uitgaan dat de nieuwe regering bestaat uit in elk geval deze partijen.

Beide partijen leveren een ‘verkenner’ die moet gaan onderzoeken welke combinaties er allemaal mogelijk zijn. Er is al een voorkeur uitgesproken voor een snelle formatie, het zou daarom niet gek zijn als de vorige coalitie van VVD met CDA, D66 en ChristenUnie voort zal worden gezet. Natuurlijk betekent dat niet dat er weinig of zelfs niets verandert, integendeel: gezien de winst van D66 zullen zij sowieso meer voor het zeggen krijgen, zowel qua beleid als qua ministers die zij voor het kiezen krijgen.

Er zijn overigens anders combinaties mogelijk. Mark Rutte heeft bijvoorbeeld een voorkeur uitgesproken voor JA21 in plaats van ChristenUnie. Het voordeel is dat deze coalitie een (nipte) meerderheid heeft in de Tweede Kamer, en dat JA21 in de Eerste Kamer aardig wat zetels heeft waardoor ze daar ook bijna een meerderheid hebben. Sigrid Kaag ziet echter liever een progressief kabinet, waarbij het motorblok wordt aangevuld met de PvdA en GroenLinks. Deze heeft zelfs een absolute meerderheid in beide kamers van het parlement.

Naast deze twee opties zijn er nog een hoop meer, maar de kans op slagen is een stuk kleiner. Bijvoorbeeld een combinatie van VVD, D66, PvdA en GroenLinks, zonder het CDA dus. Of, zoals Geert Wilders (PVV) en Thierry Baudet (FvD) hebben geopperd, een rechts kabinet bestaande uit VVD, PVV, CDA, FvD en JA21. Maar niet alleen heeft deze geen meerderheid in de Eerste Kamer, deze optie is ook nog eens uitgesloten door de VVD en het CDA. Wat wel zeker is: Rutte ziet liever een rechtser kabinet dan voorheen, ook omdat dit past bij de uitslag van de verkiezingen. De rechtse partijen – VVD, CDA, PVV, FvD, JA21, SGP – hebben er in totaal namelijk 3 zetels bij gekregen (4 als je de BoerBurgerBeweging meetelt). Dat lijkt niet zoveel, maar je zou juist denken dat in deze tijden de linkse partijen het beter doen.

Hoe dan ook, deze kabinetformatie dreigt nog wel even te gaan duren. Zeker nu de eerste verkenners na enkele dagen al opgestapt zijn, omdat bij een van hen vertrouwelijke (en beschadigende) notities waren gelekt over de gesprekken. Maar zodra de moeilijkste fase achter de rug is kan het land weer worden bestuurd. Hoe dat eruit gaat zien, dat is en blijft in de politiek altijd onvoorspelbaar. Er wordt met een coalitie altijd een regeerakkoord gesloten, een document waarin alle afspraken staan die de partijen met elkaar hebben gemaakt. Onder andere over klimaat, woningen, de arbeidsmarkt, het onderwijs en meer. Maar zo'n regeerakkoord is geen garantie op succes. In 2010 was er nog een kabinet met de VVD en het CDA, aangevuld met 'gedoogsteun' van de PVV. Maar dit kabinet viel amper twee jaar later alweer toen de PVV de stekker eruit trok. Desondanks is het juist in deze tijden een regering te hebben, zelfs als deze niet de volle vier jaar haalt. En dat is ook wat de VVD en D66 zullen opperen bij deze kabinetsformatie.

Inmiddels komen de voorbereiden voor de volgende verkiezingen ook alweer langzaam op gang. Nee, niet van de volgende Tweede Kamerverkiezingen, die zijn pas in 2025. Volgend jaar vinden de verkiezingen voor de gemeenteraden plaats. We kiezen dan de mensen die jouw gemeente vertegenwoordigen. En het jaar erop kiezen we de leden van de Provinciale Staten. Zo is er vrijwel ieder jaar wel een verkiezing.

Is jouw interesse in de politiek na het lezen van dit blog gegroeid? Of denk je nog steeds: "Meh, politiek boeit mij totaal niet."? En vooral: weet je al wat jij zelf (zou willen) stemmen? Politiek is hoe dan ook enorm belangrijk. Ook wij als SH-Jong zijn actief op dit gebied, en proberen zoveel mogelijk op te trekken met Kamerleden om belangrijke punten op de agenda te krijgen. Eerder spraken we nog met inmiddels aftreden Kamerlid Van Eijs (D66), maar is er ook met lokale politici veel van doen. Dankzij de nauwe contacten met hen hebben de Gemeente Eindhoven en Laarbeek nu de teletolk-dienst 'Klik voor Teletolk'. En met de komende coalitie-onderhandelingen gaan we samen met het platform Doven en Slechthorenden een brief naar de formateurs sturen om aandacht te vragen voor zaken die voor ons van belang zijn.

Kortom, je kunt best wat voor elkaar krijgen in de politiek. Ook al verloopt dat proces vaak best 'stroperig'.